Amino asitler, proteinleri oluşturan önemli yapı taşlarıdır. 20 farklı amino asit çeşidi vardır. Proteinler, vücut tarafından sindirilip amino asitlere ayrıştırılır. Amino asitler; protein yapımı, hormon ve nörotransmitter sentezi gibi yaşamsal fonksiyonlar için gereklidir. Proteinlerin yapı taşı olan amino asitler, vücudun protein üretimindeki en önemli kaynaklarıdır ve kas gelişimi için önemli bir takviyedir.

Amino Asitler Nelerdir?

Amino asitler farklılık göstermektedir. 3 çeşit amino asit türü mevcuttur. Bunlar:

Esansiyel amino asitler

İnsan vücudunda üretilmez. Dışarıdan alımı elzem olan esansiyel amino asitler olarak da bilinir. Bunlar: histidin, izolösin, lösin, lizin, metionin, fenilalanin, treonin, triptofan ve valindir.

Koşullu Esansiyel Amino Asitler

Bazı esansiyel olmayan amino asitler, koşullu esansiyel amino asit olarak tanımlanır. Bu amino asitler sadece hastalık veya stres gibi durumlarda esansiyel kabul edilir. Örneğin: arjinin esansiyel bir amino asit olmasa bile vücut kanser gibi belirli hastalıklarla savaşırken arjinin üretemez ve vücudun gereksinimlerini karşılamak için dışardan arjinin takviyesi yapılır. Bu gibi özel koşullarda dışarıdan alınması gereken amino asitlere koşullu esansiyel amino asitler denir. Bunlar; arginin, serin, tirozin, ve sisteindir.

Vücudun Kendi Ürettiği Amino Asitler

Esansiyel ve koşullu esansiyel amino asitler dışında vücudun kendi ürettiği amino asitler mevcuttur. Bunlar glisin, alanin, prolin, asparagin, aspartik asit, glutamin ve glutamik asittir.

Amino Asit Ne İşe Yarar? Amino Asit Ürünlerinin Faydaları Nelerdir?

Vücudun üretemediği dokuz esansiyel amino asit mevcuttur. Bunların vücuttaki görevi aşağıda paylaşılmıştır.

Fenilalanin: Fenilalanin sinir sisteminde ileti görevini üstlenen tirozin, dopamin, epinefrin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin üretilmesinde görev alır.. Başka amino asitlerin üretiminde, proteinlerin ve enzimlerin yapı ve işlevinde tamamlayıcı rol oynar.

Valin: Valin, BCAA olarak bilinen üç dallı zincirli amino asitten biridir. Valin kas büyümesini ve yenilenmesini uyarmaya yardımcı olur ve enerji üretimiyle ilgilidir.

Treonin: Treonin, cilt ve bağ dokusunun önemli bileşenleri olan kollajen ve elastin gibi yapısal proteinlerin temelini oluşturur. Yağ metabolizması ve bağışıklık fonksiyonlarında rolü vardır.

Triptofan: Uyku düzeni, iştah ve duygu durumunu düzenleyen nörotransmitter olan serotoninin ön maddesidir.

Metiyonin: Metabolizmada önemli rolü vardır. Doku yapımı, sağlık için kritik öneme sahip çinko ve selenyum minerallerinin emilimi için gereklidir.

Lösin: Valin gibi BCAA olan Lösin, protein sentezi ve kas onarımında kritik öneme sahip olan dallı zincirli bir amino asittir. Kan şekeri düzeylerinin düzenlenmesine yardımcı olur, yara iyileşmesini ve mTOR ve büyüme hormonu üretimini aktive eder.

İzolösin: BCAA olarak da bilinen üç adet dallı zincirli amino asitten sonuncusu olan izolösin kas metabolizmasında rol alır ve kas dokusunda yüksek konsantrasyonda bulunur. Bağışıklık fonksiyonu, hemoglobin üretimi ve enerji regülasyonu için önemlidir.

Lizin: Protein sentezi, hormonların, enzimlerin üretiminde ve kalsiyum emiliminde kritik rol oynar. Bağışıklık fonksiyonu, kollajen ve elastin üretimi için lizine ihtiyaç vardır.

Histidin: Histidin vücutta bağışıklık, sindirim, cinsel işlev, uyku ve uyanıklık döngüleri için kritik bir nörotransmitter olan histamini üretmek için kullanılır. Sinir hücrelerini çevreleyen koruyucu bir bariyer olan miyelin kılıfının sürdürülmesi için de gereklidir.

Amino Asit Ürünlerinin Faydaları Nelerdir?

Amino asitler genellikle kas gelişimi ve onarımındaki görevleri ile bilinir fakat insan vücudu amino asitleri birçok farklı amaçlarla da kullanmaktadır. Dokuz esansiyel amino asidin tamamı kas ve doku yapımı, enerji üretimi, bağışıklık işlevi ve besinlerin emilimi gibi kritik önemdeki süreçlerle doğrudan ilgilidir. Bu yüzden esansiyel amino asit noksanlıkları sinir, üreme, bağışıklık ve sindirim sistemleri dahil bütün vücudu etkileyebilir.

Amino Asit Ürünü Çeşitleri ve Amino Asit Fiyatları

Genelde takviye veya supplement olarak BCAA, Glutamin, Arjinin, Kreatin, EAA , Pre-Workout ürünleri, kompleks amino asit ve türevleri olarak satılmaktadır. Amino asit fiyatları genelde ürünün içeriğine servis sayısına ve etken maddelerin oranına göre değişmektedir.

Amino Asit Satın Almadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Öncelikle ihtiyacınızı iyi belirlemelisiniz. Ürünlerin içerisindeki etken madde miktarlarına ve servis sayısına bakmanız önemlidir. Birçok amino asit ürünü gereksiz maddeler katılarak şişirilmektedir. Örneğin: taurin ve benzeri ucuz amino asitler katılarak şişirilen ürünler kadar maltodekstrin ve diğer benzer maddeler ile şişirilmiş amino asit ürünlerinden uzak durmanızı tavsiye ederiz.

Amino Asit Özellikleri Nelerdir? Amino Asitler Hangi Formlarda Satılır?

Amino asit ürünlerinin serbest form amino asitlerle üretildiğinden emin olun. Genelde kompleks amino asit olarak satılan birçok ürün aslında tabletlenmiş soya veya ucuz protein kaynaklarından üretilmiş etkisiz ve pahalı tuzaklardır. Tablet, kapsül, sıvı veya toz formda satılan amino asitleri toz formda tüketmeniz en faydalı yoldur. Sıvı amino asitler daha hızlı emilim sağlamaz. Sadece kullanımları daha pratiktir.

BCAA Çeşitleri ve BCAA Özellikleri

BCAA ürünleri genelde 2:1:1 veya 4:1:1 formunda satılmaktadır. BCAA 4:1:1 formu mTOR ve büyüme hormonunu uyarması sebebiyle antrenman öncesi daha faydalıdır, BCAA 2:1:1 formu ise antrenman sonrası kas protein sentezi için daha faydalıdır.

Post-workout ürünlerinin temelini oluşturan BCAA ve EAA yani esansiyel amino asitler glutamin, arjinin ve antrenman sonrası için gerekli diğer kritik amino asitlerle birlikte gayet faydalıdır.

Kreatin ve Beta Alanin çok faydalı amino asitler olsada antrenman öncesi veya sonrası alımının ekstra bir faydası yoktur. Bu amino asitler vücutta belli bir doygunluğa ulaşarak etki gösterirler. Post-workout ürünlerinin maltodekstrin, dekstroz, kreatin ve beta alanin gibi antrenman sonrası acil olarak gerekmeyen ve ucuz içeriklerle hazırlanmamış olmasına dikkat etmenizde fayda vardır.

Amino Asit Nasıl Kullanılır?

Amino asitler serbest formda sindirim gerektirmeyen yapılardır. Vücut tarafından direkt olarak emilime geçer. Fakat bu kadar basit değildir. Eğer amino asitler dipeptid veya tripeptid değil ise emilim sırasında diğer besin maddeleri ile sıraya geçer. Emilim için ne kadar uzun süre beklerse bozulma ihtimali o kadar artar.

O yüzden amino asitleri diğer besin maddelerinden önce ve olabildiğince boş mideye almak gerekir.

Amino Asit ve Protein Tozu Arasındaki Farklar Nelerdir?

Protein tozları genelde whey protein olarak bilinen peynir altı proteini tozundan üretilir. 20 amino asidin tamamını içerir. Vücut tarafından sindirilmesi gerekir. Amino asitler ise serbest formdadır ve sindirim gerektirmez. Direkt olarak ince bağırsakta emilir. Bu Amino asitleri protein tozuna göre çok daha fonksiyonel yapmaktadır. Antrenman sonrası whey protein kullanmak yararlıdır fakat serbest formda essential amino asit, BCAA, glutamine ve arjinin karışımı çok daha faydalı olacaktır. Diyet zamanlarında protein tozu yerine gene EAA yani esansiyel amino asit kullanımı da çok daha faydalıdır.